158767 views |
Sơ đồ tư duy, 1 ảo tưởng, 2 sai lầm, 3 giải pháp!...
Nếu ngồi trong một khóa học về sơ đồ tư duy và cách ghi nhớ siêu tốc của tôi ngày xưa, bạn sẽ thấy tôi hỏi, “Hãy giơ tay nếu bạn biết tới Sơ đồ tư duy?”
Khi thấy 100% giơ tay. Tôi hỏi tiếp, Ai dùng và thấy ghi nhớ tốt hơn?” Khoảng 20% giơ tay. Để cho chắc, tôi hỏi thử, “Ai dùng và kết quả vẫn thế, thậm chí tệ hơn?”
Lần này… 80% giơ tay. Tôi không ngạc nhiên vì… ngày xưa tôi cũng thế, tôi đã hiểu sai về sơ đồ tư duy, áp dụng một cách máy móc. Tôi đã không chỉ tốn hàng tiếng vẽ vời, mà kết quả nhận được còn tệ hơn lúc chưa biết tới sơ đồ tư duy.
Hãy nhớ: Áp dụng máy móc, kết quả… ngồi khóc ^^!
Một thứ gì đó mà ai bảo là cũng tốt, thì chưa chắc nó đã tốt với bạn, nếu bạn không hiểu nguyên lý đằng sau để có thể áp dụng linh hoạt. Blog này không chỉ giúp bạn hiểu rõ bản chất sơ đồ tư duy, hóa giải các sai lầm ít biết, mà còn giúp bạn nâng cấp sức mạnh sơ đồ tư duy lên gấp đôi.
Ảo tưởng: Sơ đồ tư duy giúp ghi nhớ tốt?
Lúc mới lên đại học tôi đã bị sốc bởi một nút giáo trình nặng như cục gạch. Tôi được thầy cô bạn bè giới thiệu cho một “cái phao” là Sơ đồ tư duy. Tôi như “phát cuồng” với nó, tôi lùng sục tất cả các sách về sơ đồ tư duy, và áp dụng cho mọi thứ, từ bài vở, đặt mục tiêu, cho tới cả.. kế hoạch cưa cẩm ai đó.
Sau một thời gian…
1 – Tôi cảm thấy vẽ Sơ đồ tư duy tốn gấp đôi thời gian so với cách cũ.
2 – Nhiều lúc vẽ xong cái Sơ đồ tư duy thật là đẹp, nhưng chỉ nhớ… mỗi hình trung tâm.
3 – Khi so sánh với những Sơ đồ tư duy đẹp của người khác, tôi thấy hoa tay của mình… chưa nở.
Và thế là tôi bỏ bẵng sơ đồ tư duy một thời gian. Cho tới một ngày đẹp trời, tôi đọc được cuốn sách Tôi Tài Giỏi Bạn Cũng Thế. Với cách viết đơn giản mà sinh động, Adam Khoo không chỉ tạo cảm hứng, mà còn giúp tôi hiểu hơn các nguyên lý trí nhớ. Nhờ đó, tôi tự tạo ra một loại sơ đồ tư duy cho riêng mình để vượt qua môn Triết Học với điểm số như mơ (so với bạn bè) là 8.5/10!
Bản chất của Sơ đồ tư duy là gì?
Ngay khi ra đời, Sơ đồ tư duy đã được PR một cách mạnh mẽ nhờ cha đẻ Tony Buzan, và đã trở thành một hiện tượng. Song hầu hết mọi người dùng nó một cách gượng ép, dẫn tới không hiệu quả. Suy cho cùng, bản chất của Sơ đồ tư duy là một cách sắp xếp lại thông tin, thay vì ghi chép theo từng dòng, thì bây giờ bạn viết từ… giữa tờ giấy ra!
Ban đầu dùng Sơ đồ tư duy, nếu bạn cảm thấy ghi nhớ tốt hơn thì thực ra là do:
1 – Do phương pháp mới, nên cảm giác hào hứng kích thích não bộ, góp phần tăng khả năng ghi nhớ.
2 – Khi vẽ bạn sử dụng màu sắc, kích thích thị giác và não bộ, làm tăng mạnh khả năng ghi nhớ.
3 – Sắp xếp hết thông tin lên một tờ giấy sẽ giúp bộ não có cái nhìn toàn cảnh, nên dễ nhớ hơn.
Tuy vậy, khi số lượng bài trở nên nhiều hơn, khi bạn phải vẽ nhiều sơ đồ tư duy hơn, yếu tố số 1 sẽ không còn hữu hiệu như trước nữa. Song yếu tố số 2 và 3 vẫn có thể bền vững, nếu bạn biết các bước vẽ hiệu quả.
|
|
00:00 | / | 00:00 |
|
Nếu xem Clip trên, bạn sẽ nắm được cơ bản các bước vẽ Sơ đồ tư duy. Vậy còn 2 sai lầm làm giảm hiệu quả của Sơ đồ tư duy, cũng như 3 giải pháp để nhân đôi sức mạnh của nó là gì? Hãy tiếp tục khám phá.
Sai lầm #1 – Sơ đồ tư duy, càng đẹp càng tốt.
Trong khóa học, tôi từng tổ chức một thí nghiệm có tên gọi là bí mật “hình gợi nhớ”. Nó giúp nhiều bạn thêm tin vào khả năng của mình khi vẽ sơ đồ tư duy, cũng như giúp bạn rút ngắn thời gian vẽ. Tin vui là ngay tại đây, ngay lúc này, bạn cũng có thể được tham gia thí nghiệm khoa học này. Hãy dành ít phút để xem bạn nhé!
|
|
00:00 | / | 00:00 |
|
Kết quả của bạn thế nào? Bạn có thể tham khảo thêm kết quả của các độc giả khác tại đây. Theo đó thì có môt tin vui cho những ai tự tin rằng “mình vẽ xấu”.
Sơ đồ tư duy đẹp lung linh chỉ thích hợp để trưng bày trong các cuộc thi. Còn để ghi nhớ thì bạn không cần đẹp, song cần những hình ảnh loại 3 – ký hiệu đơn giản mà ấn tượng. Tôi gọi chúng là những hình gợi nhớ, vì chúng gợi bạn nhớ ra từ cần nhớ. Còn hình vẽ đẹp, thường chỉ mang tính minh họa, và bạn chỉ nhớ hình hơn là nhớ từ.
Bên cạnh đó, nhiều người khuyên dùng càng nhiều màu càng tốt. Đồng ý rằng màu sắc sẽ tăng khả năng ghi nhớ, nhưng nếu bạn dùng quá nhiều thì sẽ mất thời gian để đổi bút, mở nắp, đóng nắp. Với tôi, chỉ cần 4 màu, với sự đan xen hợp lý là ổn. Ví dụ dưới đây là một sơ đồ nói về các bước vẽ sơ đồ tư duy.
Trông nó khá sặc sỡ, nhưng thực ra chỉ có 4 màu chủ đạo: Đỏ, Tím, Xanh lá, Xanh biển. Và bạn nên dùng bút nước thì tốt hơn là bút chì màu, và nét nhỏ hơn bút dạ nên dễ vẽ.
Sai lầm #2 – Chỉ có một dạng Sơ đồ tư duy?
Nếu phải vẽ sơ đồ tư duy cho nội dung dưới đây, bạn sẽ vẽ như thế nào?
Với bài trên, sẽ càng rối hơn nếu bạn vẽ một sơ đồ tư duy với hình trung tâm là con cọp, và các nhánh tỏa ra xung quanh. Thật ra, bạn chỉ cần vẽ một sơ đồ đơn giản như bên dưới, là có thể hiểu và nhớ được toàn bộ. Thậm chí còn biết thêm là con cọp nào bị cắn hai lần ^^!
Đáp án là 9 con cọp. 5 con trong bài và 4 con ở background ^^!
Dạng sơ đồ đó Fususu gọi là sơ đồ quan hệ, biểu diễn mối quan hệ giữa các từ khóa. Và sai lầm thứ hai là mọi người thường áp dụng một dạng sơ đồ duy nhất với hình trung tâm ở chính giữa cho bất cứ đoạn văn bản nào. Nhưng sự thật là nếu dùng sai dạng sơ đồ, sẽ chỉ làm cho thông tin trở nên rối bời.
Kinh nghiệm là nếu văn bản có các ý chính độc lập với nhau, bạn có thể dùng sơ đồ tư duy với hình trung tâm ở giữa, các nhánh tỏa ra như bạch tuộc, mỗi tua nói về một ý. Còn nếu đoạn văn bản có các ý liên quan chặt chẽ tới nhau, mô tả một tiến trình, một khái niệm nào đó, thì nên dùng sơ đồ quan hệ.
Vậy là bạn đã hiểu bản chất, cũng như biết được hai sai lầm phổ biến đang khiến nhiều người áp dụng sơ đồ tư duy không hiệu quả. Vậy giải pháp để khắc phục và nâng cao hiệu quả vẽ sơ đồ tư duy là gì?
Giải pháp #1 – Lọc khóa và định dạng sơ đồ tư duy
Lọc từ khóa là bước quan trọng, nhưng lại hay bị bỏ qua nhất khi vẽ sơ đồ tư duy. Lợi ích đầu tiên, nó sẽ giúp bạn hiểu bài hơn, từ đó xác định được dạng sơ đồ cần vẽ, cũng như các bố trí và phân vùng hợp lý.
Thứ hai, lọc khóa sẽ làm giảm số chữ trên sơ đồ của bạn. Khi nhìn thấy _________________ bộ não sẽ được kích thích, khoảng trống giữa các từ sẽ khiến bộ não phải suy nghĩ về sự liên kết giữa các từ đó. Điều này giúp gia tăng hiệu quả ghi nhớ. Thứ ba, khi bạn chỉ dùng từ khóa, bạn sẽ có thêm không gian để vẽ hình, một yếu tố rất quan trọng giúp tăng khả năng ghi nhớ của sơ đồ tư duy.
Làm sao để lọc từ khóa trong sơ đồ tư duy?
Tôi thường coi đoạn văn bản là một bộ phim ngắn, và bắt đầu đi tìm các nhân vật chính, nhân vật phụ và khoanh tròn chúng lại. Khi xác định được chúng và hiểu sự kết nối giữa chúng, tôi mới bắt đầu vẽ. Ngoài ra còn có một cách khá đơn giản nữa để xác định từ khóa là bỏ đi các từ thừa, bạn có thể tham khảo ví dụ cụ thể về việc lọc khóa trong bài viết “Làm phao câu nghệ thuật”
Giải pháp #2 – Dùng hình gợi nhớ trên sơ đồ tư duy.
Một lần nữa, bạn có ghi nhớ tốt hay không phụ thuộc rất nhiều vào các hình ảnh trên sơ đồ tư duy. Nếu như bạn muốn nhớ tất cả nội dung trên sơ đồ tư duy, thì có một nguyên tắc cực kỳ quan trọng là: 1 từ – 1 hình. Tức là mỗi một từ phải có một hình ảnh đi kèm (hoặc thay thế bằng ký hiệu).
Khi thực hiện thí nghiệm “bí mật hình gợi nhớ” online và theo dõi kết quả, tôi thấy cũng tương tự như offline. Hầu hết mọi người đều nhớ được các từ như tư cách, tính cách, mối tình, v.v… bởi vì tôi đã sử dụng những hình ảnh gợi nhớ. Bản chất là nâng cấp game “đuổi hình bắt chữ” lên một tầm mới.
Để tạo ra hình gợi nhớ, bạn hãy chọn bất cứ một chữ nào dễ liên tưởng trong từ đó. Rồi vẽ ký hiệu cho nó, và giữ nguyên từ còn lại. Ví dụ “xích đạo”, hãy vẽ sợi xích và để nguyên chữ đạo. Hoặc nếu bạn tự tin, thì có thể chế biến luôn cả hai chữ. Ví dụ “thảo nguyên”, tôi vẽ một đám cỏ (thảo) và ký hiệu 100% (nguyên chất).
Với cách làm đó, bạn có thể nhớ được chính xác từng vị trí của từng từ trên sơ đồ. Còn với những con số như ngày tháng lịch sử, bạn có thể tham khảo cách nhớ số trong bài “Chinh phục đỉnh pi” hoặc cuốn sách Numagician, nơi tôi dành 5 năm để biến hóa những con số thành hình ảnh thú vị.
Giải pháp #3 – Vẽ nhiều lần để ôn tập sơ đồ tư duy
Với cách học truyền thống, thì để ôn lại bạn cứ đọc đi đọc lại nhiều lần. Nhưng với sơ đồ tư duy, thì cách ôn lại hiệu quả nhất không phải là bạn đọc đi đọc lại sơ đồ đó, mà là vẽ đi vẽ lại nó nhiều lần. Chính vì thế, tôi mới khuyên bạn không nên vẽ quá đẹp, mà hãy luyện tập tạo ra những ký hiệu gợi nhớ như trên, để khi vẽ lại bạn sẽ vẽ rất nhanh!
Ngoài ra, nhiều bạn cũng gặp một tình trạng là vẽ sơ đồ tư duy hay bị lệch chứ không cân đối. Chẳng có gì là hoàn hảo trong lần đầu tiên, nên cách khắc phục hiệu quả nhất của những sơ đồ vẽ lệch này là bạn… vẽ lại một lần nữa. Cách này vừa giúp sơ đồ cân đối hơn, vừa giúp bạn thuộc luôn (thường vẽ khoảng 3 lần là thuộc).
Mi lần vẽ lại, bạn cũng nên vẽ trên một tờ giấy nhỏ hơn. Điều này không những giúp giảm thời gian vẽ, mà còn kích thích bộ não phải sáng tạo hơn khi: bỏ bớt những từ khóa không cần thiết; tạo ra những hình gợi nhớ đơn giản và gọn gàng hơn. Nhờ đó mà hiệu quả sẽ lại được nâng cao hơn nữa.
Kết luận về sơ đồ tư duy
Tóm lại khi bạn áp dụng sơ đồ tư duy vào việc học, bạn chớ bắt tay vào vẽ ngay, hãy thực hiện các bước theo đúng nguyên lý trí nhớ. Tìm từ khóa, xác định dạng sơ đồ và khi vẽ hãy sử dụng các hình gợi nhớ. Và sơ đồ bạn tạo ra không nhất thiết phải giống sơ đồ tư duy với hình trung tâm ở giữa, nhưng nó sẽ giúp bạn ghi nhớ tốt hơn!
Bonus: Một vài phần mềm vẽ sơ đồ tư duy trên máy tính miễn phí và hiệu quả
Với bạn nào thích các phần mềm sơ đồ tư duy dùng trên máy tính, bạn có thể tham khảo bên dưới. Dùng phần mềm có thể hạn chế khả năng ghi nhớ bài, nhưng nếu bạn ứng dụng trong công việc, phát triển ý tưởng, xây dựng mục tiêu, quản lý dự án… thì vô cùng tiện dụng.
X-mind – Một công cụ miễn phí với đầy đủ những chức năng chuyên nghiệp. Tôi vẫn hay dùng công cụ này để phát triển ý tưởng và quản lý nội dung những cuốn sách mình đang viết. Tải phần mềm FREE tại đây.
Mindomo.com – Đây là một phần mềm hỗ trợ bạn vẽ sơ đồ tư duy và chia sẻ cho mọi người online. Hãy đăng ký một tài khoản FREE tại đây.
Chúc bạn áp dụng tốt và sớm thành thục sơ đồ tư duy!
Mong tin tốt lành!
Fususu – Nguyễn Chu Nam Phương
(Đã ký lên màn hình từ một bãi biển xinh đẹp, ngày )
Tái bút. Nếu thấy hay, hãy "tài trợ cảm hứng" cho Fususu tiếp tục sáng tạo bằng một thử thách nho nhỏ: Hãy Google từ khóa sơ đồ tư duy hoặc sơ đồ tư duy fususu, tìm bằng được Blog này, bấm vào đó quay lại đây để comment vị trí. Cảm ơn bạn lắm lắm!
Nói chung, học hành, làm việc, ra quyết định… dù làm gì bạn cũng phải dùng tới não. Thượng đế ban cho bạn, cho tôi, cho mỗi người bộ não thiên tài, chỉ tiếc là ngài quên gửi hướng dẫn sử dụng mà thôi.
Nếu một người trí nhớ “cá vàng”, tốt nghiệp tiểu học trung bình vì 4 điểm Văn như tôi có thể nhớ dãy Pi dài 1000 số, đạt 28/30 thi đại học, xuất bản tới 9 cuốn sách, thì không có gì là bạn không thể.
Tất cả những gì bạn cần chỉ là chìa khóa để giải phóng sức mạnh não bộ! Hãy sẵn sàng để đánh thức phù thủy trí nhớ trong bạn!
| ĐỌC THỬ EBOOK » | XEM SÁCH GIẤY » |
238 thoughts on “Sơ đồ tư duy, 1 ảo tưởng, 2 sai lầm, 3 giải pháp!”
Wow, đã có (238) Awesome Comments!
Anh ơi, vấn đề là em mới bắt đầu tập vẽ sdtd, nên vẽ một cái sdtd rất mất thời gian, nên khó theo kịp biểu đồ 1 ngày, 1 tuần, 1 tháng, mà em còn phải làm bài thêm, rồi còn đi học thêm bên ngoài nữa, làm sao bây giờ, cho em lời khuyên với!!
Một là em cắt bớt thời gian học thêm đi. Hai là em có thể dùng cái này nhanh hơn sdtd nhé https://fususu.com/lam-phao-cau-nghe-thuat
Anh Phương ơi, em thì mới tập vẽ sdtd, nên mỗi lần vẽ mất khá nhiều thời gian, hơn nữa em còn phải vẽ để kịp tiến độ học mô hình trí nhớ và còn phải làm bài tập thêm nữa, làm sao bây giờ, anh giúp em với.
Anh ơi ! Học bằng Sđtd khoảng bao lâu thì ôn lại là hợp lí ạ. Phương pháp móc treo trí nhớ của anh dùng để ghi nhớ tạm thời hay có thể ghi nhớ lâu dài được ạ ? Em dùng nó để ghi nhớ môn này rồi sang môn khác em cũng dùng nó nên khi nhớ lại em bị nhằm lẫn giữa môn hai môn với nhau . vd như em dùng số 1 để liên kết với hình ảnh này trong môn này rồi em lại dùng số 1 để liên kết trong môn khác, khi trả bài môn này em lại nhớ hình ảnh số 1 lk với môn khác , vậy nên làm thế nào để khắc phục ạ , mong anh giải đáp cho em , xin cám ơn !
Để không nhầm lẫn thì câu chuyện em tạo ra liên kết với số 1 phải khác nhau, và tốt nhất nên vẽ ra giấy nhé. Thứ hai em đã thử dùng số 21, 31, 41 chưa? Còn thời gian ôn lại, thì cứ sau 1 ngày, 1 tuần, 1 tháng là được. Khi ôn thì nên vẽ lại là chắc nhất.
Zạ chưa anh ạ, môn nào em cũng bắt đầu nhớ từ số một hết nên bây giờ em sẽ thử ∩__∩ , mà anh ơi ,nếu dùng phương pháp này để nhớ các nội dung trong một bài học thì em nên nhớ riêng lẻ theo từng số với hình ảnh hay là mình tạo ra một câu chuyện để liên kết chúng vậy anh ?
Có 2 cách.
1. Em hình dung con số là 1 nhân vật, và hãy cho nhân vật đó đi chu du trong đoạn thông tin.
2. Em chế đoạn thông tin thành chuyện (tham khảo thêm https://fususu.com/lam-phao) rồi kết nối với câu chuyện.
Trong cả hai cách, thì đều nên vẽ lại ra giấy :)
Vậy là cách một mình chỉ dùng một chữ số , cách hai là mình không cần dùng số phải không anh ?
cách hai thì em dùng hay không cũng được ^^! dùng số thì sẽ vui hơn hihi…
Cái sơ đồ tư duy gốc á anh ( 1 hình ở trung tâm, và các hình ở nhành)… Em thử áp dụng nhiều lần rồi nhưng mà vẫn ko sử dụng được anh ạ… Nó đường như trái ngược và làm cho em rối hơn ấy
Đúng rồi, nên thường anh hay dùng sơ đồ quan hệ hơn :)
ad ơi đối với môn tư tưởng hồ chí minh thì mình nên dùng dạng sơ đồ nào
Thường các môn trừu tượng thì nên dùng sơ đồ quan hệ nhé :)
Em biết cái này nhưng ko biết áp dụng trong học tập…..cho em hỏi là mình nên vẽ cho cả chương hay chỉ 1 bài?vẽ trước khi đến lớp hay trên lớp học rồi thì về mới vẽ?vẽ vào lúc nào?tại e học bài cũ vs làm bt thôi mà nó đã ngốn rất nhiều time rồi
Em có thể vẽ sdtd mọi lúc mọi nơi nhé, và sdtd nên vẽ đi vẽ lại nhiêu lần
Trước khi tới lớp vẽ nháp vài từ khóa để tìm hiểu bài
Sau khi đi học về, vẽ lại một sdtd hoàn chỉnh về bài hôm đó
Vẽ lúc học bài chứ còn lúc nào nữa, dùng nó để thay thế cách học cũ, nếu vẽ chuẩn, vẽ xong sẽ thuộc bài liền
Vẽ cho cả chương có thể áp dụng vào cuối tuần/ cuối kì để ôn tập, còn bt vẽ cho bài cần học là được
Tức là hôm nay học sử ….là tối về nhà em vẽ luôn cái sdtd sử ….rồi tuần sau đến tiết là em lấy ra ôn lại
Chuẩn rồi đấy!
Đọc những dòng đầu tiên thôi là e biết quyển sách này như đang nói về e rồi !Cảm ơn a ! Bài viết hay quá e nhận được thông báo cái phải vào đọc ngay hihihi